|
| Musul operasyonu için savaşan güçler adeta kuyruğa girdi. |
IRAK’TA SON DURUM: MUSUL (ANALİZ)
Suriye ve Irak’taki iç savaşın beşinci yılında gündem
Musul… “Musul Operasyonu ne zaman başlayacak ve bu operasyona kimler katılacak?” sorusu
ise kuşkusuz en çok merak edilen soruların başında geliyor. Herkesin “kurtarmaktan”
bahsettiği kent için “pay kapma yarışında” olan tarafların sayısı ise bir düzineyi
buluyor.
ABD, Musul’un kontrol altına alınmasıyla IŞİD’in
yenilgiye uğratacağını düşünüyor. Bunun için de Peşmerge ya da Kürtlerden
oluşan yerel ortakları için “kentten hediyeler vermeye” dünden razı!
ABD, Musul’un düşürülmesiyle kendisini, kurduğu dünya
düzenini, bölgedeki çıkarlarını, bölgedeki dostlarının güvenliğini daha fazla
güven altına almış olacak. Tüm bu operasyonlarda harcadığı paranın tahsilatını
ise dünyanın en fazla petrol rezervine sahip şehirleri arasında ilk sıralarda
yer alan Musul’dan yapmayı planlıyor. Bu ABD için 2011’den bu yana Irak’ta “yaptığı harcamaların da karşılığı” anlamına geliyor.
“Obez ABD”, Musul sofrasının üç
kişilik yerine şimdiden oturmuş durumda.
Ancak Musul sofrasına oturmak isteyen sadece “Amerikalı
yankiler” değil!
ABD, planı yapan ve proje-tedarik hizmetlerini sağlayan “yegane
güç” olmasına karşın, “bu planın parçası
olma karşılığında sofrada alacağı payın hesabını yapan” bir çok ülke, grup,
örgüt, milis gücü bulunuyor. Asıl “sorun” da bu planın parçası olmaya istekli
her bir gücün, diğer rakipleriyle çıkar ve menfaatlerinin çakışmasıyla ortaya çıkıyor. Şimdi gelin ana hatlarıyla “kenti kurtarmaya istekli kurtlara” yakından
bakalım.
BARZANİ İÇİN MUSUL:
DEVLETE GİDEN YOLUN ANAHTARI
Irak’ın kuzeyinde Mesut Barzani yönetiminde bulunan Kürt yönetimi
(KDP) de Musul için oldukça sabırsız. Irak’ın kuzeyinde, Duhok ve Sincar
civarında PKK ile adeta otorite savaşı veren Barzani, Musul’un kontrolüne
girmesiyle birlikte Erbil ve Süleymani’ye sıkışan bölgesini rahatlatmayı
umuyor. Bu Barzani için de “devlet kurmaya giden süreçte” önemli bir eşik olarak değerlendirilebilir.
Diğer taraftan Barzani, hergeçen gün kendisine daha fazla tehdit oluşturan PKK
ve Suriye uzantısı PYD karşısında otoritesini güçlendirmek istiyor.
PYD-PKK İÇİN MUSUL:
BÜYÜK KÜRDİSTAN’IN GÜNEY’DEKİ AYAĞI
Musul’u “özgürleştirmek”
isteyen bir başka “kurt” PYD… “Omurgası” PKK’dan oluşan grup, askeri
kanadı YPG ve YPJ ile Suriye’de operasyonlarını sürdürüyor. Irak kuzeyinde ise PKK hakim.
YPG, ABD’nin bölgedeki
en etkili kara unsuru durumunda.
Bünyesinde Süryani, Dürzi, Ermeni ve seküler
Kürt grupları (YBŞ) barındıran PKK ise Duhok, Sincar üzerinden Musul hesapları yapıyor.
Musul’un batısındaki Telafer, kısa vadede örgütün ilk ele geçirmek istediği
nokta.
YPG için Rakka daha yakın. Ancak Musul için “sofrada yer açılması” halinde “koşmaya”
hazır. Yalnız başına hem Rakka hem de Musul için güç yetiremeyeceğinin farkında
olan YPG, “sofradaki tabaktan” en
büyük parçayı alması karşılığında “Kürt
savaşçıları feda etmeye” hazır görünüyor.
Sincar’daki Ezidileri IŞİD’ten
koruma bahanesiyle bölgedeki varlığını devam ettiren PKK ve onun etkisindeki
Ezidilerin (YBŞ) ise Şii milis güçlerin talimatları doğrultusunda operasyona
katılmaya çalıştığı biliniyor.
Suriye’de ABD, Rusya ve Esad desteği alarak
Türkiye sınırının neredeyse tamamında kontrol sağlayan örgüt, Irak kuzeyindeki hakimiyetini
(Kandil Dağı güneyinden itibaren) Musul’a
kadar, belki de Musul dahil olmak üzere derinleştirerek, 4 parçalı “Büyük
Kürdistan’ın” güney bölümüne de hakim olmak istiyor.
Suriye, Irak, Türkiye ve
İran’ın sınır hatlarını içine alan “Büyük Kürdistan”ın Suriye’deki batı bölümü
(Rojova) büyük ölçüde tamamlanmış durumda. Irak’taki “Güney Kürdistan” parçasında
da hakimiyet sağlayan örgüt, Musul’la birlikte Barzani’yi ekarte ederek “güney
parçada” tümden kontrol sağlamayı hedefliyor.
IRAK İÇİN MUSUL: BAĞDAT’IN
GELECEĞİ
“Kurtlar sofrasının” ev sahipliğini yapan Irak güçleri ise
operasyonlara birkaç farklı açıdan bakıyor. Irak otoritesi ilk olarak bütün
operasyonları kendisi ve bağlı (Haşdi Şabi, Hizbullah v.b.) güçlerle birlikte
yapmak istiyor. Bağdat, Barzani’nin Peşmergesiyle yapılacak Musul operasyonunun,
merkezi otoriteyi “geri dönülmeyecek biçimde” sarsacağının farkında. Bu nedenle YPG
ya da PKK güçlerinin de Musul’a “bulaşmasını” istemiyor. Hali hazırda
ülkenin kuzeyi ile olan otoritesini fiili manada kaybeden Bağdat, Kerkük’ü
Peşmergeye, Sincar’ı ve Duhok’u PKK’ya bırakmış durumda.
TÜRKİYE: ELİ EN
ZAYIF GÜÇ
Sofranın diğer paydaş adaylarından biri Türkiye…. Ancak ABD
ile “tam işbirliği sağlayamaması”, bölgede kendisine bağlı yerel güçlerin
olmayışı Türkiye’nin tabağını küçültüyor. Türkiye’nin durumu yukarıda adı
geçenlerden biraz daha zor! Zira, Türkiye’nin Musul civarında operasyon
yürütecek yerel unsuru bulunmuyor. Türk askerlerinin Başika’da eğittiği bir
grup unsur “sofradaki” dağılımı etkilemeyecek kadar küçük ve önemsiz. Eski
Musul Valisi Esil Nuceyfi komutanlığındaki Haşdi Vatani de (Sünni gönüllü
güçleri) olası Musul operasyonunda sadece Peşmerge güçlerine destek vermekle
yetinecektir. Diğer taraftan Türkiye’nin desteklediği Özgür Suriye Ordusu (ÖSO)
adı altında savaşan yerel güçlerin büyük çoğunluğu da Suriye’deki Halep’te
bulunuyor. Halep’ten çıkıp, daha güney doğuya geçerek Irak’taki Musul’a
geçmeleri ise neredeyse imkânsız! Öte yandan bu olsa bile ABD, Türkiye destekli
bir planda ÖSO’yu asla Musul’da görmek istemeyecektir.
Irak’ın en büyük petrol yatağına sahip ikinci en büyük
kenti Musul için Irak ordusu ve Peşmerge güçlerinin yanı sıra mezhep, etnik ve
ideolojik fikirler üzerine kurulan birçok örgüt ve milis gücü de bu “sofraya”
oturmanın peşinde.
Peki olup bitenlerin yasal dayanağı var mı?
Elbette yok!
Irak ve Suriye’deki savaşa dahil olan devletlerden hiç biri, bu ülkelerde bulunmak için yasal dayanağa sahip değil. Başta ABD olmak üzere Rusya ve ortakları, Birleşmiş Miletler ya da NATO kararı olmadan, başka bir ülke toprağında işgal girişimini sürdürüyor.
“Kurtların“, hiç bir yasal dayanak olmadan “sofraya üşüşmesinin” sihirli formülü ise “Vahşi IŞİD’le savaşıyoruz” cümlesinden geçiyor. Haberyirmi
MUSUL NEREDE: Irak’ın en büyük şehirlerden birisi. Irak’ın kuzeyinde Dicle Nehri kıyısında bulunan Musul’da Araplar, Türkler ve Kürtler yaşıyor. Irak’ın en büyük eyaleti Musul, diğer adıyla Ninova’da 2008 sayımına göre 1 milyon 800 bin kişi yaşıyor. Kent, Irak’ın en büyük petrol yataklarına sahip.
MUSUL SORUNU: Birinci Dünya Savaşı sırasında İngilizler tarafından işgal edilen Musul, Osmanlı sonrası Türkiye sınırları içinde kalmış olsa da petrol rezervlerinden feragat etmek istemeyen İrngiltere, Lozan’la sorunu masada bıraktı. Kent, 1926’da ise İngiltere eliyle kurulan Irak sınırlarına devredildi.
MUSUL, IŞİD KONTROLÜNE NASIL GİRDİ: Musul’un adı son olarak 2014 Haziran’da gündeme geldi. 2011’de Suriye’de Batı destekli Arap Baharı eylemleriyle başlayan olaylar sonrasında kent, ABD’nin Irak işgali sırasında direniş hareketi olarak savaşan “Irak ve Şam İslam Devleti” (IŞİD) tarafından ele geçirildi.
Arama Kelimeleri:
Musul son dakika, Kerkük Musul etnik yapısı, Musul sorunu, Musul Nerede, Musul meselesi, Musul operasyonu. musul nerede harita, musul haritası, musul haritada
nerede, musul hakkında bilgi.
