|
|
Suriye’de ateşkes ne anlama geliyor
|
Türkiye ve Rusya’nın 20 günlük müzakereleri ardından Suriye’de ateşkes için yürütülen pazarlıklar 30 Aralık 2016 gecesi “mutabakatla” sonuçlandı. Peki, BM’ye sunulan o mutabakata hangi gruplar giriyor? Ateşkes bölgedeki aktörler ve gruplar açısından ne anlama geliyor. YPG ve IŞİD ateşkes içinde nasıl konumlanıyor. Süreci başından itibaren sizin için özetledik.
Türkiye ve
Rusya’nın 1 aydır yürüttüğü diplomatik temasların
ardında varılan mutabakat sonrası “
muhalif gruplar ile” Suriye rejim güçlerini
kapsayan “
ateşkes” Türkiye saati ile 30 Aralık 01.00’dan itibaren ilan edildi.
Mutabakatla ilgili aynı gün basın toplantısı düzenleyen muhalif gruplar,
mutabakatın tüm tarafları
kapsadığını duyurdu.
Ateşkes ile ilgili ilk açıklama Rusya Devlet Başkanı
Vlademir Putin tarafından yapıldı.
Şam yönetimi ile ‘muhalefet’ diye anılan silahlı gruplar
arasında üç belge imzalandığını belirten Putin, “İlk belge, Suriye
topraklarında ateşkes sağlanmasıyla ilgili. İkinci belge, ateşkes rejiminin
kontrolüyle ilgili önlemlere yönelik. Üçüncü belge ise Suriye’de çözüm için
barış görüşmelerinin başlatılması hakkında bir bildiri” diye konuştu.
MUTABAKAT BM’YE SUNULDU
- 30 Aralık’ta taraflar arasında varılan mutabakat sonrası,
mutabakatın, Birleşmiş Milletler’e sunuldu.
- Rusya, 30 Aralık’ta Suriye’de ateşkesin BM Güvenlik Konseyi
tarafından desteklenmesi için hazırladığı karar tasarısını Konsey’e sundu.
Ateşkes mutabakatının oylanmasını isteyen Rusya böylece mutabakatı “resmi” bir
macraya oturtmak istiyor.
- Rusya’nın Birleşmiş Milletler Daimi Temsilcisi Vitali
Çurkin, Suriye’de Türkiye ve Rusya’nın girişimiyle varılan ateşkesin
desteklenmesi için hazırlanan karar tasarısının üyelere iletildiğini duyurdu.
HANGİ GRUPLAR
ATEŞKES KAPSAMINDA
- Suriye ordusundan yapılan açıklamada, IŞİD ve Nusra
Cephesi ile bu örgütlerle bağlantılı grupların kapsam dışı olduğu belirtildi.
- Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Dışişleri Bakanı
Sergey Lavrov’un düzenlediği basın toplantısında konuşan Savunma Bakanı Sergey
Şoygu ateşkese yedi örgütün katıldığını belirtti.
- Bakanlığın açıklamasında şu bilgiler yer aldı:
- Feylak el Şam:
19 müfereze, 4 bin üyeye sahip. Halep, İdlib, Hama ve Humus Eyaletleri’nde faaliyet
gösteriyor.
- Ahrar’uş Şam:
Tam adı, Ahrar’uş Şam İslami Hareketi. 80’den fazla müfrezesi, 16 bin üyesi
var. Halep, Şam, Deraa, İdlib, Lazkiye, Hama ve Humus’ta faaliyet gösteriyor.
- Ceyş’ül İslam
(İslam Ordusu): 64 müfrezesi, 12 bin üyesi var. Halep, Şam, Deraa, Deyr
ez-Zor, Lazkiye, Hama ve Humus’ta faaliyet gösteriyor.
- Suvar el Şam:
Sekiz taburu, yaklaşık 2500 üyesi var. Halep, İdlib ve Lazkiye’de faaliyet
gösteriyor.
- Ceyş’ül Mücahidin: 13 müfrezesi, yaklaşık 8000 üyesi var.
Halep, İdlib ve Hama’da faaliyet gösteriyor.
- Ceyş İdlib: Üç
büyük müfrezesi, 6000’den fazla üyesi var. İdlib’de faaliyet gösteriyor.
- Cephet el Samiye
(Şamiye Cephesi): Beş büyük müfrezesi ve yaklaşık 3000 üyesi var. Halep,
İdlib ve Şam’da faaliyet gösteriyor.
- Bu örgütlerden Ahrar’uş Şam ve Ceyş’ül İslam (İslam
Ordusu) Suriye’deki büyük isyancı gruplardan ve ikisi de ÖSO çatısı altında
değil.
YPG, IŞİD VE NUSRA
ATEŞKESİN NERESİNDE?
- Suriye’nin resmi haber ajansı SANA’nın haberine göre
IŞİD, Nusra Cephesi ve bu örgütlere bağlı grupların ateşkes anlaşmasına dahil
olmadığı bilgileri yer alıyor.
- Ateşkese dahil olan gruplar arasında YPG’nin de
bulunmadığı görülüyor.
- YPG’nin ateşkes sürecinde olmamasının ilk nedeni Türkiye’nin
tavrı oldu. Türkiye YPG’nin bu görüşmelerde olmamasını baştan beri talep etti. YPG’nin
siyasi kanadı PYD Başkanı Salih Müslim’in, 30 Aralık’ta Rus haber ajansı
Sputnik’e yaptığı açıklamada, ateşkes için “Biz dahil edilmedik” sözleri bunu
doğrular nitelikte. Müslim, “Kimse bizden ateşkese katılmamızı istemedi çünkü
bölgedeki ülkeler, Kürt ulusunun varlığını reddediyor” ifadelerini kullandı.
ATEŞKES BAŞARILI
OLUR MU?
- Ülkedeki aktör devletler için yeni paktlar doğuran süreç,
gruplar açısından ne anlama geliyor?
- Şam’ın doğusundaki Doğu Guta bölgesinin sakinleri de, ateşkesin uygulamaya girmesinden iki saatten daha az bir süre sonra silah sesleri duyduklarını belirtti.
- Ülkenin kuzey doğusundaki İdlib Eyaleti’nden de ayrıntısı öğrenilemeyen çatışma haberleri geldi.
- Aslında kaynayan bölgede fiili ateşkes çok
güç, zira önceki ateşkeslerin hiç biri sonuç vermedi. Bu ateşkesin sağlıklı
işlediği kabul edilecek olursa, bölgedeki gruplar açısından birkaç önemli sonuç
doğuracaktır.
ATEŞKES NE ANLAMA
GELİYOR
- En başında süreç ABD’nin fiili kontrolü altından çıkmış
oldu. Hali hazırda ABD yönetimi ile Rusya arasında son bir ayda gerilen
ilişkilerin ana ekseni Suriye’deki gelişmeler…
- Rusya ile Türkiye’nin Suriye
konusunda belirleyici unsur haline gelmesi, müzakere, mutabakat ve anlaşmalara
giden süreçleri birlikte hazırlaması, ABD’nin bölgedeki elini zayıflatmış oldu.
İnisiyatif ve
aktörler değişti
- Türkiye açısından bakıldığında ABD ile Rusya arasında bir
tercih yapması gereken Türkiye Rusya’yı seçerek bu sürecin belirleyici aktörü
oldu. Zira, 24 Ağustos 2016’da Suriye kuzeyinde başlatılan operasyona ABD’nin
destek vermemesi, bunun yerine Menbiç ve Rakka’daki YPG varlığına askeri destek
sağlaması ABD’nin Türkiye ile arasındaki ilişkileri gerdi.
- Bab bölgesinde ağır
kayıplar veren TSK’nın ABD’den talep ettiği hava desteğinin gelmemesi ise
ipleri kopardı.
- İlk kez Rusya 29 Aralık’ta El Bab bölgesinin güneyine hava
saldırısı düzenleyerek Türkiye’ye, “ABD yoksa ben varım” mesajı vermiş oldu.
- Türkiye’de Rus yardımına hayır demediği gibi memnuniyetini dile getirerek ABD’ye,
“bölgede sadece sen yoksun” mesajını iletmiş oldu.
- Gelişmelerin ardından, bölgede inisiyatifini yitirmeye başlayan ABD uzun bir aradan sonra ilk 31 Aralık 2016 sabah saatlerinde EL Bab’ta IŞİD hedeflerini vurmaya başladı. Bölgede hem Rus hem ABD jetleri görüldü.
IŞİD VE YPG
ATEŞKESİN NERESİNDE
- İlk olarak ateşkes savaşın bittiği anlamına gelmiyor. Bu
ateşkes kısaca, “Birbirimizle savaşmak yerine IŞİD’le savaşalım” demenin en
diplomatik yolu oldu denilebilir. Diplomatik dilin dışında, sahadaki yansıması
ise, “IŞİD’le savaşarak kontrol ettiğimiz bölgeleri genişletelim” şeklinde
olacaktır.
- Ateşkesin başarılı olması, tek düşman olarak sadece IŞİD’le
savaşın serbest olacağı anlamına gelir.
- Peki YPG ne olacak…
- Resmi olarak ateşkesin dışında…
YPG ATEŞKESTE
NEDEN YER ALMADI
- YPG fiili olarak ne Suriye rejimi ile ne de
Türkiye ile savaşta değil. Dolayısıyla ateşkeste olup olmaması şu günlerde pek
bir anlam ifade etmiyor.
- Bununla bitlikte YPG ile Türkiye’nin ya da Suriye
rejiminin karşı karşıya gelmeyeceğinin de garantisi yok. Durum böyle olsa bile
YPG ile yaşanacak sıcak çatışmada ana aktörler belirleyici olacaktır.
- Olası
riskte ABD Türkiye’yi, Rusya ise Suriye rejimini frenleme kabiliyetine sahip. Bu
durumda YPG’nin ateşkes dışında bırakılmasını Türkiye’nin Rusya’dan bir “ricası”
olarak okumak daha anlamlı olacaktır.
