10 maddede Suudi Arabistan’da neler oluyor – ANALİZ
Yemen’den 4 Kasım’da atılan balistik füze, Suudi
Arabistan’ın başkenti Riyad’ı vurmadı belki ama, “füze olayı” sonrası
başlatılan “yolsuzluk” operasyonlarıyla” 90 yıllık krallıkta taşlar yerinden
oynadı. 11 veliaht prensin görevden alınması ve lüks bir otele kapatılmalarıyla
tırmanan olaylar, krallıkta 90 yıldır süren nesep soyunun da değişmesine varan
bir operasyona dönüştü… Diğer bir ifadeyle taht savaşına…
İngiltere’nin desteklediği İbni Suud Abdülaziz tarafından
1924’te kurulan krallıktan bu yana babadan oğula geçen Suudi krallık silsilesi,
ilk kez bu operasyonla babadan önce kardeşe sonra yeğenlerin eline geçmiş oldu…
|
| Suudi Arabistan Kralları ve en güçlü taht adayı prens Muhammed. |
İşte füze ile başlayan yolsuzluk operasyonu ile hızlanan
süreçte Suudi Arabistan’da yaşanan süreci anlama kılavuzu…
1- Olayların
fitili nasıl ateşlendi?
Her şey 4 Kasım’da Yemen’den Riyad’a atılan balistik füze
ile başladı. Suudilerin savaştığı Husiler tarafından fırlatılan füzenin, Riyad
semalarında hava savunma sistemleriyle infilak ettirildiği açıklandı. Ancak
saatler sonra Suudi Arabistan Kralı
Selman bin Abdulaziz’in, füze saldırısını işaret ederek hükümet ve silahlı
kuvvetlerde “revizyona gitme kararı”
alması, sürecin başlamasına neden oldu. Hemen ardından 11 prens ve onlarca eski
bakan gözaltına alındı, soruşturmaları operasyonlar izledi.
Suudi Arabistan Başsavcılığı, altıncı gününde (10 Kasım)
“yolsuzluk” operasyonları kapsamında gözaltına alınan kişi sayısının 208’e
ulaştığını duyurdu.
2- Operasyon’da
kimler hedefte?
Suudi Arabistan’da yolsuzluk gerekçesiyle başlatılan
operasyonda gözaltına alınan prens ve resmi görevlilerin tamamı, şimdiki kralın
ağabeyi olan ve 2015’te ölen Kral Abdullah’ın
(Abdullah bin Abdülaziz el Suud) (90)
öz oğulları ya da yakın çalışma arkadaşlarından oluşuyor.
Kral Abdullah’ın iki oğlu Kraliyet Muhafızları Bakanı Prens Mutab bin Abdullah ve Prens El-Velid bin Talal, Riyad
bölgesinin eski Emiri Prens Turki bin
Abdullah ile Kral Abdullah
döneminde arası çok iyi olan Suudi Arabistanlı milyarder Bin Talal gözaltına alınan isimler arasında yer alıyor.
Yani kısaca operasyonlar Suudi Arabistan’ın şimdiki Kralı
olan 79 yaşındaki Kral Selman’ın (Selman
bin Abdulaziz), ağabeyi olan Kral Abdullah’ın oğulları ve yakın ittifak
kurduğu isimleri hedef alıyor.
3- Operasyonun
perde arkasında ne var?
“Yolsuzluk operasyonu” olarak duyurulmasına karşın,
değerlendirmeler bu operasyonların birden fazla gerekçesinin olduğu yönünde… Krallığın
varisi olan Kral Abdullah’ın halen görevde olan oğullarının, yani veliaht
prenslerin bu silsileden çıkarılması, bunun yerine krallığın soy olarak şimdiki
kral olan Selman’ın oğullarına yani yeni veliaht prenslere geçmesi, operasyonun
ilk amacı…
Zira Babası tahta çıktığından beri, istikrarlı bir
şekilde hızla yükselen ve ABD tarafından yakın ilişki kurulan Suudi Prensi Muhammed bin Salman artık
babasının sadece bir adım gerisinde ve şimdi en güçle veliaht prens konumunda.
4- Tahtın en güçlü
varisi kim?
Kuşkusuz tahtın yeni varisi halen tahtta bulunan Kral Selman’ın
oğlu ve yeni savunma bakanı Prens
Muhammed bin Salman… Tüm gözaltıları ve operasyonları babası ve kendisi tarafından
kurulan ve kendisinin yönettiği “Yolsuzlukla
Mücadele Komisyonu” yürütüyor. Yani bir anlamda Prens Muhammed bin Salman emir veriyor, rakip prensler gözaltına
alınıyor.
5- Değişikliklerin
siyasi boyutu var mı?
Bazı analizlere göre bu operasyonlarla daha gelenekçi
olan Kral Abdullah düzeni hedef alınırken, yeni veliaht prenslerle “ılımlı
İslam” projesinin de önü açılmış oldu. Daha önce uygulanan bazı geleneksel
“şeriat uygulamalarından” da bu nedenle vazgeçildi. “Kadınların futbol
müsabakalarını izlemesi”, “kadınların trafikte araç kullanmalarına izin
verilmesi” bu sürecin ilk adımları oldu.
6- ABD bu sürecin
neresinde?
ABD Başkanı Donald Trump Twitter hesabından yaptığı
paylaşımda “Kral Selman ve Veliaht Prens’e büyük güvenim var. Ne yaptıklarını
çok iyi biliyorlar” diyerek şartsız desteğini gösterdi.
Yine Trump ve Prens
Muhammed bin Selman, geçen yıl Mart ayında Beyaz Saray’da uzun uzun
görüşmüştü. Dolayısıyla ABD’nin Suudi Arabistan’da olup bitenlerden haberdar
olduğu hatta, sürecin şekillenmesinde belirleyici aktörlerden biri olduğu
söylenebilir.
7- Süreçte gelinen
sonuç…
Kral Selman bu operasyon ile kendi nesebini veliahtlığa
getirip, Kral Abdullah ve soyunu yönetimden uzaklaştırmış oldu. Tasfiye aynı
zamanda ABD ile mesafeli olan isimleri de hedef aldı. Suudi Arabistan gözaltı
ve tutuklamaları “Yolsuzluk operasyonu” olarak açıklasa da, yaşananların
şimdiden darbe olduğu yönünde yorumlar
8- Prensler
nerede, neden cezaevinde değil…
Operasyonlarda aralarında Kral Abdullah’ın oğullarının da bulunduğu 40’a yakın gözaltına
alınan isim, halen Riyad Mekke yolu üzerinde bulunan Ritz-Carlton otelde tutuluyor. 5 yıldızlı otel, tüm
rezervasyonların iptal edildiğini duyururken, otelin çevresi tamamen çevrilmiş
durumda. İçerde ise her “şüphelinin” başında birden fazla resmi görevli
bulunuyor.
9- ‘Devrik’
prenslere ne olacak?
Tüm öngörüler, yolsuzluk gerekçesiyle başlatılan bu
operasyonlar sonrası gözaltına alınan ya da tutuklananların bir daha göreve
dönemeyeceği yönünde… Prensler için yurtdışı sürgünlerin de içinde olduğu bazı
seçenekler şimdiden konuşuluyor. Ayrıca gözaltına alınanların tüm hesaplarına
devlet el koydu. Dondurulan ya da el koyulan hesapların mali boyutu ise milyar
dolarların üzerinde…
10- Sonuçları
bölgeye nasıl yansıyacak?
Bu “yolsuzluk” operasyonu ile şekillenen “yeni Suudi
Arabistan”, aynı zamanda, bölgede oluşturulmak istenen “yeni dizaynın” ve ittifakların
habercisi durumunda. Sonuçları itibariyle yaşananlar krallıkta ciddi bir
değişime neden olduysa da, aynı zamanda ülkenin “ideolojik yapısında da” derin
bir değişim anlamına geliyor.
Daha serinkanlı Kral Abdullah dönemi yerine ABD ile daha güçlü
bağlar kuran Kral Selman’la birlikte “yeni Suudi Arabistan”, Suriye, Irak, Yemen,
Katar konularında daha agresif bir tutum sergileyebilir. Zira İran’la artan
gerilim, Yemen’e daha etkin müdahalede talebi hep bunun yansımalarını
gösteriyor. HABERYİRMİ
