Suudi Arabistan’da neler oluyor – HABERYİRMİ ANALİZ
Suudi Arabistan Kralı Abdullah bin
Abdülaziz el Suud (90) 23 Ocak 2015’te öldü. Yaygın adıyla
Kral Abdullah’ın ölümü sonrasında
Suudi Arabistan Krallık Divanı, Suudi
Arabistan kanunları gereği, yeni kral olarak Kral Abdullah’ın kardeşi olan
Veliaht Prens Selman bin Abdulaziz’in (79) (Kral Selman) kral olarak ülke yönetiminin başına getirildiğini ve bu konuda beyat alındığını
duyurdu.
Suudi Krallığı babadan oğula geçiyordu. Ancak bugün de yaşanan karışıklıklara giden yolu Suudi Arabistan Krallık Divanı vermiş oldu. Krallık Kral Abdullah’ın oğlu yerine kardeşi Kral Selman’a verilmişti.
Kral Selman göreve geldiği ilk andan itibaren taht kavgalarının fitilini ateşleyecek bazı uygulamalara girişmişti. Ancak dünya kamuoyu, ülkede olup bitenleri “Yolsuzluk” operasyonu adıyla başlatılan adımlarla bu kavganın boyutu görebildi.
Kral Selman tahtın varislerini kardeşi Kral Abdullah’ın oğullarının elinden alıp, kendi oğullarına bırakmak için Yemen’den fırlatılan füze saldırısını bekledi.
4 Kasım’da yaşanan füze olayından saatler sonra sözde “yolzluk operasyonu” için düğmeye basıldı.
Aralarında Prens El Velid bin Talal’in de aralarında olduğu 11 prens, 4 bakan ve onlarca eski bakanların yer aldığı isimler gözaltına alınmıştı.
Operasyonla yakalananların tamamı ya Kral Abdullah’ın oğlu, dolayısıyla müstakbel kral adayları ya da onlara yakın isimlerden oluştu.
Daha gelenekçi yapıda olan Kral Abdullah dönemini kapatan
ve müttefiklerini birer birer avlayan şimdiki kral Selman bin Abdulaziz, aynı zamanda ABD’ye
“tam ve şartsız ortak” olma eğilimini de başından beri gösterdi. Şeriat
kanunlarına göre yasak olmasına karşın kadınların futbol müsabakalarını
izlemesinin önünü açması, yine kadınların trafikte araç kullanmalarına izin
verilmesi onun attığı adımlardan bazıları.
Kral Selman aynı zamanda Kral Abdullah’ın varislerini de
bu hamlelerle uzaklaştırıp, yerine taht hiyerarşisine kendi oğullarını getiriyor.
|
| Kral Selman’ın oğlu prens Muhammed bin Nayif. |
Onlardan biri 55 yaşındaki Prens bin Nayif’in ve Muhammed
bin Selman…
İki isim de taht hiyerarşisinde “Veliaht prens” yani bir
sonraki “Kral adayı” oluverdiler. BBC’nin konuyla ilgili değerlendirmesinde bu
durum “Suudi Krallığında ilk kez yeni bir kuşağın öne geçtiğine işaret ediyor”
ifadeleriyle verilse de bu apaçık bir soyun krallıktan alaşağı edilmesi
anlamına geliyor.
Bu operasyonla Kral Abdullah’ın varisleri tamamen ülke
yönetiminden uzaklaştırılırken, yerine onun kardeşi olarak Krallığa getirilen
Kral Selman’ın oğullarına krallık yolu açılmış oluyor.
ABD bunun neresinde?
Veliaht prens olarak atanan Kral Selman’ın oğlu Muhammed
bin Nayif… ABD ile arası en iyi isimlerden biri olarak biliniyor.
Onun müstakbel kral adayı olması ise en çok ABD
tarafından memnunlukla karşılandı elbette.
Veliaht Prens Bin Nayif, ülkedeki Müslümanlara karşı
mesafeli duruşuyla biliniyor. Batı basını onu överken özellikle bu noktaya
vurgu yapıyor.
Yine BBC Nayif’i anlatırken, “Veliaht Prens Bin Nayif,
radikal İslamcı militanlara karşı sert tutumu ile biliniyor. Prens, 2009
yılında El Kaide’nin suikast girişiminden kurtulmuştu” ifadelerine yer veriyor.
Elbette organize Müslüman olmak batıda “El Kaide” olmak
için fazlasıyla yeterli bir neden.
2009’da El Kaide’nin suikast girişiminden kurtulan Nayif
ABD ile ilişkileri daha sıkı ve ayrılmaz bir boyuta taşıyan isim olarak
biliniyor.
|
| Suudi Krallığında yönetim Kral Abdullah’tan, Kral Selman ve oğullarının denetimine girdi. Görsel: BBC |
Yeni ikinci veliaht prens Muhammed bin Selman ise Selman’ın
diğer oğlu… İkinci Kral adayı…
Ocak ayında savunma bakanlığına atanmış, geçen ay da ABD’nin
talebi üzerine başlatılan Yemen saldırıları kapsamında, Suudi Arabistan
öncülüğündeki operasyonların başına geçmişti.
Suudi Arabistan yönetiminde yapılan bir diğer değişiklik
ise 1975’te göreve gelen ve dünyanın en uzun süre görev yapan dışişleri bakanı
olan Suud El Faysal’ın yerine, Suudi Arabistan’ın ABD büyükelçiliğini yapan ve
Kraliyet ailesinden olmayan Adel Cubeyr’in atanması oldu.
PEKİ BU DARBE
NEDEN GERÇEKLEŞTİ
Kral Abdullah’ın ailesine yönelik Selman ve oğulları
tarafından girişilen bu darbenin nedenleri iki açıdan ele alınabilir.
İlk neden kuşkusuz Kral Selman’ın, kraliyeti kendi
zimmetine geçirme hırsı…
İkinci neden ise konjonktürel…
İlk neden tanıdık…
Bilinen taht kavgası…
Bir aile, diğer aileyi tasfiye ediyor. Bu noktada
yukarıda bazı detaylar ifade edilmeye çalışıldı.
İkinci neden ise bölge ve konjonktür…
İran’ın bölgede artan baskısı, Yemen’de İran’ın
desteklediği Husilere karşı açık bir başarısızlık hatta yenilgi, Suriye ve Irak’ta
büyük oranda çöken planlar… İşte tüm bunlar Suudi Arabistan’ı ABD’ye biraz daha
yaklaştırmak zorunda kaldı. Yapılan tasfiyeler de bir açıdan ABD tasfiyeleri
olarak fiili durumda gerçekleşmiş oldu. Zira gidenlerin tamamı aynı zamanda gelenekçi
olarak ifade edilen Şeriat kurallarına gelenlere nispeten “daha bağlı” isimlerden
oluşuyordu.
Peki sonuç…
Kral Selman bu darbe ile kendi nesebini veliahtlığa
getirip, Kral Abdullah ve soyunu yönetimden uzaklaştırdı. Kişisel hırsını
tatmin etti. Tasfiye aynı zamanda ABD ile mesafeli olan isimleri de hedef aldı.
Bu kişisel sebep yanında Kral Selman, bölgesel rakibi
İran’a karşı ABD’ye daha güçlü biçimde yakınlaşmış oldu.
“Şeriat kurallarıyla yönetilen” Suudi Arabistan’da şimdiye
kadar olmadık değişiklikler gözlendi; Kadınlar araç kullanmaya, statlara
girmeye başladı… Ilımlı İslam ülkede “en popüler kelime” haline geldi.
Öyle görünüyor ki, bu gelişmeler sonrası Suudi Arabistan’ın bölgeye dair dış politikası, ABD ve İsrail politikalarıyla aynı çizgiye oturmuş olacak.
Ve yine öyle görünüyor ki Suudi – İran gerilimi ciddi anlamda kendini hissettirecek.
Son olarak kişisel krallık ihtirasının, ABD politik çizgisiyle aynı yatağa girdiği ülkede, politikaların bölge dinamiklerini değiştirmeye yetip yetmeyeceğini söylemek için biraz daha beklemek gerekiyor. Bunu söylemek için erken.
Ançak bu değişimin Suudi Arabistan’ın iç politikasında “yerleşik krallık anlayışında” büyük sarsılmalara neden olacağı kesinlikle söylenebilir. HABERYİRMİ
